Eusko Jaurlaritzak abian jarri du Hezkuntza Hitzarmen bat lortzeko prozesua. Euskal Eskola Publikoaren Legea (1993) dago indarrean gaur egun, eta prozesua amaitzean egungo legea ordezkatzen duen Euskal Hezkuntza Lege batekin amaituko da.

Asteazken honetan Arkaitz Aburto EHIGEko presidenteak eta Lurdes Imaz koordinatzaileak Legebiltzarreko batzordean akordio horren oinarriak zehazteko egiten ari diren aurkezpenetan parte hartu dute.

Batzorde honetan txosten bat aurkeztu dugu, gure ustez euskal hezkuntza-sistemaren etorkizunerako onartu eta garatu behar diren oinarriekin. Hemen ikus dezakezue ponentziaren bideoa, aurkezpenean erabili genuen powerpointa eta txosten osoa.

Sare pribatuaren presentzia handia

EHIGEk aspalditik eskatzen du euskal hezkuntza-sistemaren ezaugarri den egungo sistema duala gainditzeko eta esparru berri bat sortzeko, non eskola publikoa izango den hezkuntza-sistemaren ardatza, Europako herrialde gehienen antzera.

Izan ere, gure hezkuntza-sistemak sare pribatu sendo bat du, non ia ikastetxe guztiak itunduak diren, hau da, Eusko Jaurlaritzaren finantziazio handia duten. Estatuan itunpeko irakaskuntza pribatu gehien duen eta gehien finantzatzen den autonomia-erkidegoa gara, eta irakaskuntza pribatuaren indize altuenetako bat dugu Europan.

Ikasleak bi sareen artean (publikoa eta pribatua) erdibana banatzea da ikasleak hautatzeko eta gizartea desegituratzeko gehien laguntzen ari den tresnetako bat, askotan salatu dugun bezala. Nahikoa da datu batekin: maila sozioekonomiko baxuko ikasleen kontzentrazio handia duten ikastetxeen % 90 publikoak dira.

Izan ere, ikastetxe pribatu askok, nahiz eta finantzatuta egon, ez dute ikasle zaurgarriak erakartzeko eta eskolatzeko interesik izan, gizarte-kohesioa bermatuko zuten eskola-testuinguru inklusiboak sortzeko. Administrazioak ere ez du esku hartu zentro horiek itunen araudiak interes orokorrari buruz arautzen dituen betebeharrak bete ditzaten.

Auzoko, herriko, hiriko eskola publikoa

Eskola publikoan oso harro gaude komunitatean lan egiteaz, gure seme-alabei hezkuntza onena eta hezkuntza testuingururik onena eskaintzeko. Administrazioko eskola gisa ospea kentzen eta etiketatzen saiatzen diren arren, euskal gizarteak oso ondo ulertu du hezkuntza-proiektu arrakastatsu bat garatzeko konpromisua daukagun hezkuntza-komunitateak garela. Auzoko, herriko, hiriko kalitatezko eskola gara. Bestalde, ikastetxe pribatuak interes sozialeko zentro izendatzeak ezin du ezkutatu titulartasun pribatua dutela, ezta ikasleen ISEKak EAEko eta gure gizarteko batez bestekoa baino askoz handiagoak direnik ere.

Era berean, ezkutatu nahi izan da eskola publikoa izan dela euskal gizartearen euskalduntze-prozesuari ekarpen handiena egin diona, gure haur guztien euskalduntze-prozesuari, bereizketarik egin gabe. Horretaz gain, alde batera utzi nahi izan da, irakasleen ahalegin itzelari eta familien apustu argiari esker, eskola publikoko ikasleen % 90 D ereduan daudela, eta itunpeko sare pribatuan % 50-65.

Kontzertuen politika bertan behera uztea

Bestalde, Legebiltzarra hezkuntza-arloko etorkizuneko araudiari buruz eztabaidatzen ari den bitartean, laster argitaratuko da 2022-2028 aldirako hezkuntza-itunen dekretua, itunpeko sarearen plangintza eta finantzaketa blindatu eta Euskal Eskola Publikoaren etorkizuna baldintzatuko duena.

Gure eskola publikoaren etorkizuna baldintzatuko duen testuinguru honetan, eskola publikoa lehenetsiko duen eskola-mapa berri bat egiteko eskatu diogu Eusko Legebiltzarrari; egungo eredu duala gainditzeko, eta Gizarteratzeko eta Gizarte Kohesiorako Hezkuntza Zerbitzu Publiko bat sortzeko. Zerbitzu hori titulartasun publikoko ikastetxeek osatuko dute, eta gizarte-kohesioko eta inklusioko helburuak betetzen dituzten ikastetxe pribatuei irekiko zaie, publiko egiteko adostutako araudi baten bidez. Era berean, hurrengo sei urteetarako sare pribatuaren eskaintza eta finantzaketa blindatuko dituen kontzertazio-politika berehala etetea.

Gure ustez, ezinbestekoa da gure hezkuntza-komunitateak eztabaida honetan parte hartzea, une honetan esparru politikora mugatzen ari baita eztabaida hori. Horregatik, laster eztabaida-prozesu bat jarriko dugu abian gure ikastetxeetan.

Adi egon!