Joan den urtarrilean positibotzat jo genuen Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiaren epaia, zeinak otsailaren 28ko 30/2023 Dekretua (antolamendu- eta plangintza-irizpideak ezartzen dituen Dekretua aldatzen duena) erabat deuseztzat jotzen zuen. Honekin batera, Euskal Eskola Publikoari lehentasuna emango dion dekretu berri bat egitea eskatzen genion Hezkuntza sailari.

Martxan da dekretu berria egiteko prozesua, eta EHIGEk ekarpen hauek egin dizkio joan den ostiralean amaitu zen aurretiazko kontsultaren eztabaida-faseari.

HEZKUNTZA-PLANGINTZA

Gaur egun, eskola-plazen eskaintza ikastetxe bakoitzaren eskaeren araberakoa da erabat. Hori eskola-plangintzaren logikaren aurka doa.

Dekretu berrian, Hezkuntza Sailak irizpide objektibo zehatzak ezarri beharko lituzke eragin-eremu bakoitzeko eskola-plazen eskaintza zehazteko.

Gainera, hezkuntza-plangintzak publikoa izan behar du. Administrazioak ofizialki iragarri eta ezagutarazi behar du onarpen-prozesua hasi aurretik, baina gaur egun ez da horrelakorik gertatzen.

GAIN ESKAINTZA

Hezkuntza-plangintza txar batek, non administrazio publikoak ez duen egokitzen plazen eskaintza benetako eskolatze-beharretara, gain eskaintza sortzen du. Gain eskaintza eskola-segregazioaren arrazoi nagusietako bat da eta baliabide publikoen esleipen eraginkorrari eta gizarte-kohesioari eragiten die.

Egoera horri aurre egiteko, Hezkuntza Sailak honako neurri hauek hartu beharko lituzke:

• Argi eta garbi definitu benetako eskolatze-beharrak.
• Datuetan oinarritutako planifikazioa egin.
• Euskal Eskola Publikoa indartu eta lehenetsi, hezkuntzarako sarbide unibertsala bermatzen duen oinarrizko erreferente gisa.
• Behar demografikoei egokitutako eskola-mapa diseinatu, non Euskal Eskola Publikoak hezkuntzarako eskubide unibertsalaren bermatzailea izango den, jatorria, generoa, egoera sozioekonomikoa eta kulturala, erlijio-sinesmenak edo beste edozein inguruabar bereizi gabe.
• Ikastetxe batzuek beste eragin-eremu batzuetatik matrikula erakartzeko duten ahalmenari mugak jarri.

ESKOLA-PLAZA PUBLIKOAK BERMATZEA

Oinarrizko araudiak ezartzen duen bezala, dekretu berriak plaza publikoen eskaintza nahikoa egin behar du, eta plaza publiko nahikoak egongo direla bermatu behar du, batez ere biztanle berriak dauden eremuetan.

IKASLE ZAURGARRIEN ESKOLARATZE OREKATUA

Gure hezkuntza-sistema benetan inklusiboa izateko eta ikasleak arrazoi sozioekonomikoengatik edo jatorriagatik ez bereizteko moduan antolatzeko, Hezkuntza Sailak irizpide objektiboak erabili beharko lituzke zaurgarritasun-indizea ezartzeko. Horrekin batera, araua behar bezala betetzen dela egiaztatzeko mekanismoak eta ikasturtean zehar desoreka-egoerak detektatzeko mekanismo espezifikoak.

EUSKAL HEZKUNTZA ZERBITZU PUBLIKOA

Dekretu berriak bereizketa argia egin behar du ikastetxe publikoen eta itunpeko ikastetxe pribatuen artean.

Hezkuntzako Euskal Zerbitzu Publikoa organo gisa ulertzen bada, baliogabetutako 30/2023 Dekretuak egiten zuen bezala, legez kanpokoa izango litzateke, ez bailuke legezko tokirik izango. Legea argia da: ikastetxe pribatuek hezkuntza-itunen bidez ematen dute hezkuntzaren zerbitzua, eta ez dago besterik. Ikastetxe publikoak eta zentro pribatuak parekatzea ezinezkoa da, besteak beste, administrazio publikoak ez duelako eskumenik zuzenbide pribatuak arautzen dituen enpresak zuzentzeko edo horietan esku hartzeko.

HEZKUNTZA-KOMUNITATEAREN PARTE-HARTZEA

Eskola-komunitateak hezkuntza-plangintzan parte hartzea eta gardentasuna funtsezkoak dira.

Dekretu berriak, nahitaez, Eskola Maparen Jarraipenerako Lurralde Batzordeak jaso behar ditu, 2009ko plangintza-dekretuan jasotzen ziren funtzio berberekin, bai eta Ikasleen Gurasoen Elkarteetako ordezkarien parte-hartze eraginkorraren bermea ere.