Otsailaren 7an, «KomunitateAGO, Euskal Eskola Publikoa elkarrekin eraikitzen» jardunaldia egin genuen Gasteizko Salburua gizarte-etxean, Heizek eta EHIGEk antolatuta, Gasteizko Udalarekin lankidetzan.

Jardunaldi hau abenduan argitaratu genuen “Eskola-kontseilua ebaluatzeko eta hobetzeko tresna“ren jarraipena da. Dokumentu horren helburua gure eskola eta institutuetako parte-hartze prozesuei buruzko hausnarketa sustatzea da.

Irekiera ekitaldia

Hasiera-ekitaldian Sonia Díaz de Corcuera Gasteizko Udaleko Kultura eta Hezkuntza zinegotziak eta Lucía Torrealday Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Politiketako sailburuordeak parte hartu zuten. Díaz de Corcuerak udalek eskola-kontseiluetan duten zeregina nabarmendu zuen, eta Udal Hezkuntza Departamentuak hiriko haur-hezkuntzako, derrigorrezko hezkuntzako eta derrigorrezkoaren ondoko ikastetxeetako eskola-kontseilu guztietan parte hartzen duela azaldu zuen. Bestalde, Torrealdayk azpimarratu du Sailak familien parte-hartzea sustatu nahi duela, araudia garatuz.

Iñigo Salaberriak eta Susana Aribayosek, Heizeko eta EHIGEko presidenteak, Euskal Eskola Publikoak hezkuntza komunitatearen parte-hartzean oinarritutako gobernantza eredu baten alde egindako apustua azpimarratu zuten.

Jordi Collet Sabé: “Nola izan komunitateago?”

Hezkuntza-komunitatearen parte-hartzearen zailtasunei eta indarrei buruz elkarrekin hausnartzen jarraitzeko, Jordi Collet Sabé entzuteko aukera izan genuen, Vic-eko Unibertsitateko Soziologiako irakasle titularra eta eskolen, familien eta komunitatearen arteko harremanetan aditua.

“Nola izan komunitate gehiago? Hezkuntza-komunitatearen erronka parte-hartzaileak eskola demokratiko baterako” hitzaldiaren hasieran baieztapen zorrotz bat egin zuen: “Masa eskola modernoa familien eta komunitatearen aurkako erakundea da”. Horri gehitu behar zaio eskolak aniztasunarekin lan egiteko dituen zailtasunak, bere logika sakona normalizazioarena baita (Gaussen kanpaia).

IGEen eta eskola-kontseiluen ibilbide historikoa egiten jarraitu zuen. Horrela, eskola aurrerakoietan izan ezik, frankismo garaian IGEak ez ziren oso eraginkorrak (zuzendaritzen tresna hutsak). Trantsizioan eta 80ko lehenengo urteetan, eskola esparru “formalki” demokratiko gisa sortu zen (eskola-kontseilua = parlamentua; zuzendaritzak: gobernua), familien hautagaitzekin (alderdi politikoak), baina sistema hori ez zen gauzatu.

80ko eta 90eko hamarkadetan IGEak oso aktiboak izan ziren, bai eskola-kontseiluan, bai elkarte bezala. IGEek funtsezko rola zuten eskoletan eragile “erabakigarri” gisa.

2000. urteaz geroztik, eskolak, eskola-kontseiluak eta zuzendaritzak gehiago bideratzen dira emaitzetara. Burokrazia gehiago dago, eta guraso- elkarteak tresna huts bihurtzen dira (dirua, eskolaz kanpoko jardueren kudeaketa…), eta eskola-kontseiluak, berriz, informazio hutsa emateko tresna.

Colletek planteatzen du egungo testuingurua erronka bat dela eskola demokratikoago baterantz aurrera egiteko, gero eta aniztasun handiagoa dagoelako, gero eta handiagoa den hezkuntza- eta gizarte-desberdintasuna dela eta, nerabeen eta gazteen subjektibotasun berria (Waldinger) eta demokraziarenganako ospea galtzeko mundu mailako testuingurua (“Demokrazia pobreena da”) direla eta.

“Nola izaten da komunitateago testuinguru honetan?” galdetzen zion Colletek bere buruari. Eta kontuan hartu beharreko 5 alderdi planteatu zituen: boterea, loturak, EFK (Eskola-Familia-Komunitatea), aniztasuna eta desberdintasuna eta parte-hartze formala.

Colletek planteatu zuen komunitate parte-hartzaileago bat ez dela “modu naturalean” lortuko, eta zuzendaritzen boterea erabili behar dela errealitate hori eraikitzeko.

Loturak eta binkuluak sortzeko eta hobetzeko beharraz ere hitz egin zuen, espazio ez-formalen bidez edo modu naturalean edo ohikoan parte hartzen ez dutenak integratzeko ahalegina eginez. “Familiak eskola hobe baten konponbidearen parte dira”, esan zuen.

“Eskolatik kanpo” gertatzen denaren garrantziaz hitz egin zuen (eskolaz kanpoko jarduerak…), eskolak bakarrik ezin baititu desberdintasunak konpentsatu. Irakasleak eskolatik kanpoko jardueren preskriptore izan behar direla eta ikasle guztiek jarduera horiek egiteko aukera izan behar dutela bermatu behar dela adierazi zuen, eta, horretarako, ezinbestekoa dela beste eragile batzuekin lankidetzan aritzea.

Aniztasunen eta desberdintasunen testuinguru gero eta handiagoaren aurrean, “Nor falta zaigu?” galdera egiteko eta parte hartzeko moduak dibertsifikatzeko (bileretara mugatu gabe, adibidez) beharra planteatu zuen.

Parte-hartze formalari dagokionez, esan zuen normala dela oso ehuneko txikia inplikatzea ( % 10 da ohikoena), eta “gauza zehatzak eta ez-generikoak” eskatzearen garrantzia. Horrela, eskalada klaseak antolatzeko oso prest dagoen aita bat egon daiteke, baina ez duena inoiz eskola kontseiluan parte hartuko.

Hitzaldia 25 adibide inspiratzailerekin amaitu zuen. Hona hemen horietako batzuk:

1. Ikastetxeetako sarrerak eta irteerak malgutzea.
2. Eskolak familiekin.
3. Etxeko lanak berrikustea eta zalantzan jartzea (etxerako lanak ez bidaltzea ikasleen arteko aldea handituko badute).
4. Oporrak desberdintasun-gune gisa birpentsatzea.
5. Familiekiko elkarrizketak eta bilerak hobetzea.
6. Itxaropen handiak izatea ikasle eta familia guztiekin, batez ere urrutien daudenekin.
7. Eskolatik urrunen dauden haurrak eta familiak zer diren, zer duten eta zer egiten duten eskolan ezagutzea eta balioestea.
8. Familiekin gela bisitatzea.
9. Familia “ikusezinekin” komunikatzeko bide berriak probatzea (smartphone-ak…)
10. Eskolak “bere burua azaltzen” duen familientzako tailerrak sustatzea (gai pedagogikoak, berrikuntzakoak…)
11. “Kafea zuzendaritza-taldearekin”. Kafe informala familia talde batekin hitz egiteko.
12. Gizarte-hezitzaileak eta beste profil batzuk klaustroko profesional gisa sartzea

Lardizabal Herri Eskola: aniztasuna integratzea

Ikastetxeetako bi esperientziek erakutsi zuten Jordi Colleten proposamen batzuk dagoeneko egiten ari direla.

Horrela, Eider Amundarain zuzendariak eta Margari Eizagirre irakasle eta Lardizabal Herri Eskolako (Zaldibia) amak azaldu zuten nola lortu duten gutxien inplikatuta dauden familiak inplikatzea, euskaraz ardatz izanik.

Hasteko, eskola-komunitatea osatzen duten eragile guztiak erakutsi zituzten: ikasleak eta ikasle ohiak, familiak eta guraso-elkartea, irakasleak, Udala, boluntarioen sare bat, tokiko elkarteak eta hainbat ekimen (Eus sarea, Aranzadi…), bai eta haurreskola eta Ordiziako Oianguren institutua ere.

Beren gobernantza-eredua hezkuntza-komunitatearen parte-hartzean oinarritzen dela azaldu zuten, eta partaidetza-maila desberdinak dituztela.

Beren hezkuntza-proiektuaren ardatzak azaldu zituzten:

Euskara eta kulturartekotasuna

Ardatz honen abiapuntua gutxien inplikatuta dauden familien inplikazioa bilatzea da, euskara ardatz hartuta, bai eta aniztasunaren erronkari erantzutea ere. Horretarako, harrera-plan bat dute, eta itzulpen-sistemak (telegram-kanala) erabiltzen dituzte bileretan.

Lan batzorde mistoak

Lan Batzorde mistoak Lardizabal Herri Eskolako funtzionamenduko parte diren egiturak dira. Guraso, irakasle, ikasle,  udal  ordezkari eta herriko elkarte edo norbanakoek partehartzen duten lan taldeak dira.

Hilean behin biltzen dira eskolan eta batzorde hauetan pertsona guztiek berdintasunezko elkarrizketan parte hartzen dutela bermatzen da, bakoitzaren posizioa edozein dela ere. Gai jakin baten edo lehentasun desberdinei erantzuteko eratutako batzorde espezifikoak dira.

Batzordeek autonomiaz bertan adosten dituzte zenbait ekintza eta aurrera eraman  ere bai, horretarako behar duten laguntza eskatuz edo bilatuz. Batzorde horien koordinazioa Batzorde Pedagogikoak eta Zuzendaritzak egiten dute.

Talde elkar-eragileak

Familiek, bizilagunek, ikasle eta ikasle ohiek eta irakasleek hartzen dute parte talde elkar-eragileen parte. Talde hauek helburuan dira: familiak eta herritarrak egunerokoan geletan duten parte-hartzea areagotzea, ikasketa maila hobetzea eta denen arteko elkarbizitza sustatzea.

Talde elkar-eragileak ikasgela antolatzeko modu bat dira. Ikasleek talde txikitan lan egiten dute eta beraien arteko elkar eragina sustatzen da. Talde txiki bakoitzarekin heldu bat egoten da. Talde txiki bakoitzak heldu bat izan dezan boluntarioek parte hartzen dute.

Boluntarioak  gurasoak, familiartekoak, herritarrak, ikasle ohiak…izan daitezke. Boluntario izateko ez da aparteko ezagupenik izan behar. Eskolan parte hartzeko motibazioa, borondatea eta haurrekin aritzeko interesa izatea nahiko da.

Hainbat urtetan eskola askotan martxan egon ondoren, antolaketa modu hau Hezkuntza Jarduera Arrakastasu (HJA) kontsideratzen da eta hainbat helburu lortzen laguntzen duela frogatu da.

Gelako bilerak

Ikasturte bakoitzean bi egiten dira, eta aukera ematen dute familiek haien arteko harremanak izan ditzaten.

Parte-hartzea sustatzen duten beste ekimen batzuk

Gainera, “Haur bat heldu bat” ekimena jarri dute martxan, herriko boluntarioen sarearekin antolatutako irakurketa sustatzeko ekimena. Eskolaz kanpoko doako jarduerak ere eskaintzen dituzte, inklusioa, euskararen erabilera eta ikasleen eta familien arteko harremanak sustatzeko.

Eskola arteko sare bat ere badute, baso eskola edo urmaela bezalako proiektuak partekatzeko.

Baso-eskola naturan garatzen den hezkuntza eredua da. Haurrek basoan edo ingurune natural batean jolasten, ikertzen eta ikasten dute, eta helduek  behatzailearen rola jokatzen dute, haurrak laguntzen, baina ez gidatzen. Helburu bikoitza du: haurraren garapen integralean positiboki eragitea, naturak eskaintzen dituen onurak aprobetxatuz eta natura bera eta biodibertsitatea babestea, parte hartzen duten haurrek eta eskola-komunitate osoak ingurumenarekiko kontzientzia hartuko baitute.

Lardizabal eskola ondoan dago Olalde parke botanikoa eta bertan urmael bat dago. Lardizabal Herri Eskola Eskoletako Urmael Sarean sartuta dago, eskola inguruan urmaela edo putzua duten eta eremu hori erabilera didaktikorako erabiltzen duten Euskal Herriko ikastetxeen sarea. Bere helburu nagusia eskola horien arteko lotura sustatzea eta esperientziak partekatzeko aukera ematea da.

Azpimarratzekoa da, halaber, herriaren, Udalaren eta eskolaren arteko harremana sendoa dela, argi baitute herrian gertatzen denak eskolan eragina duela eta eskolan gertatzen dena herrian islatzen dela.

Lezo Herri Eskola: elkarreragin informalak erabakiak hartzea errazten du espazio formaletan

Olatz Aldabe, Lezo LHIko zuzendariak eta Ager Arrieta IGEko presidenteak, harreman informal eta arina, espazio formaletatik haratago, esperientzia arrakastatsua izan daitekeela erakutsi zuten.

Hala, esan zuten eguneroko harremana dutela, eta familiek zuzendaritzari zuzenean planteatzen dizkiotela egunez-egun identifikatzen dituzten beharrak.

Eragile soziokulturala

Lezo Herri Eskolako hezkuntza komunitatea eragile soziokultural oso aktiboa da udalerrian. Hezkuntza-ingurune hutsetik haragoko espazioak hartzen dituzten hamaika jarduera egiten ditu. Nolanahi ere, Lezo Herri Eskolako ikasle guztien behar hezitzaile, ludiko eta ebolutiboak dituzte beti ikuspuntuan.

Zuzendaritza-taldeak espazio, denbora eta baliabide guztiak ematen dizkie, komunitatearen eraikuntza-lan hori egin dezaten, zentro barruan zein kanpoan. Lankidetza hori bera baliatzen da inguruko administrazio publikoekiko harremanetarako (Udala, mankomunitatea…).

Antolaketa-egitura eta erabakiak hartzea

IGEaren antolaketa-egiturak ekintza-geruza desberdinak ditu, bai eta lan-eremu espezifiko batzuk ere, hala nola ekitaldien antolaketa, kirol-aktibazioa, eskola-orduetatik kanpoko jolas- eta prestakuntza-espazioak, euskararen erabilerarako behatokia, etab.

Elkarreragin informalak, aldi berean, esparru formalenetan erabakiak hartzea errazten du (eskola-kontseilua, batzorde iraunkorra…). Erabaki guztiak landuta eramaten dira gune horietara, eta, beraz, erabaki gehienak adostasunez hartzen dira.

Komunitate Kultura eta Hezkuntza Proiektu sendoa

Zuzendaritza-taldearen eta guraso-elkartearen arteko harreman- eta koordinazio-modu horrek ekintza-dinamika bat sortzen du, eta horrek onurak ekartzen dizkio ikastetxearen ingurune osoari. Ondorioz, lankidetza ildo honetan ahaleginak egitea Lezo Herri Eskolako hezkuntza proiektuaren garapenaren funtsezko elementua da.

Horrela egiaztatu da azken 20 urteetako zuzendaritza-proiektuetan, non lankidetza komunitarioaren ardatz hori etengabea izan den eta zentroaren ekintza guztiak blaitzera iritsi den, komunitate espezifikoaren, eraikitzailearen eta dinamikoaren kultura emanez.

EHIGE: “Eskola kontseiluetan parte hartzen duten gurasoentzako gida”

Lurdes Imaz EHIGEko koordinatzaileak gidaren azken edizioa aurkeztu zuen, araudi berrira egokitzen dena eta eskola kontseiluetan parte hartzen duten familiek dituzten zalantza askoren erantzunak biltzen dituena.

Gidak sei atal ditu:

Lehenengoan, Eskola Kontseiluaren osaerari, eskumenei eta batzordeei buruz hitz egin genuen, eta gure ikastetxeetan ohikoenak diren batzordeak zeintzuk diren adierazita daude.

Bigarren atalean, eskola-kontseiluen funtzionamendua azaltzen dugu, deialdiak, saioak, bozketak eta aktak nola egiten diren adieraziz. Halaber, agintaldiak zenbat irauten duen eta lanpostu hutsak nola betetzen diren adierazten dugu.

Hirugarren atala familiek eta guraso-elkarteek Eskola Kontseiluan duten zereginari buruzkoa da, eta parte-hartzea hobetzeko zenbait gomendio jasotzen ditugu.

Laugarren atalean, planteatzen dizkiguzuen zalantza ohikoenen erantzunak jasotzen dira, eta aipamen txiki bat egiten diegu gure ikastetxeetakoak ez diren eskola-kontseiluei.

Bosgarren atalean, gidan zehar aipatzen dugun legeria biltzen dugu.

Azkenik, eranskinean hiru dokumentu erantsi dira: ikastetxeko dokumentu garrantzitsuenak, Eskola Kontseiluaren bileretarako gida orientagarri bat eta HEIZErekin batera egindako eskola-kontseiluak baloratzeko eta hobetzeko tresna